Türkiye’de dövizin yasak olduğu 70’li yıllarda Ecevit döneminin ekonomi uygulamalarını eleştiren Süleyman Demirel’in, “Binaenaleyh ülkeyi 70 cente (sent) muhtaç ettiniz” sözü ünlüdür.

O günlerde ülkede döviz olmadığı halde, döviz üzerinden siyasi eleştiri yapılması ilginç bulunmuştu;

Neden kuruş değil de, cent..? 

80’lere gelindiğinde Turgut Özal ile Türkiye, döviz ile tanıştı, Özal döviz yasağını kaldırdı, herkes Demirel’in o siyasi eleştirisini artık bir espri olarak kullanmaya başladı.

Mark, Dolar ve sonrasında Euro…

80’lere gelene dek lirayı koruma adına yapılan uygulamadan vazgeçilerek her türlü dövizin dolaşımının önü açıldı, lira da yoluna devam etti, diğer paralar da…
O zaman Özal’ın en fazla sarf ettiği sözlerden biri de, “Zararın neresinden dönerseniz kardır” sözü olmuştu.

Tabi dövizin serbest bırakılmasına paralel olarak, Özal döneminde her ne kadar sanayi ve ticarette belli bir kıpırdama yaşansa da, tarım ve hayvancılıkta, özellikle doğu bölgesinde giderek köylerden yaşanan göçlerle sıkıntılı bir sürece girildi.
Ki bu süreç 90’larda daha da hızlandı.

4 bin köyün işlevsiz kaldığı bir ortamda, bu sektör adeta bir ayağından yoksun olarak yoluna devam etti.

2000’lerde her ne kadar “kırsal kalkınma” projeleri kapsamında boşalan bu alanların değerlendirilmesi yoluna gidilse de, şehre alışan ve bir anlamda da imkânları kısıtlanan bu kesimi geri yollamak mümkün olmadı.
Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı şimdi öncekilerden farklı bir yol deniyor, “300 koyun+maaş” diyerek boşalan bu alanları işler hale getirmek istiyor.

Evet, gerçekten de Turgut Özal’ın dövizin serbest kalmasıyla ilgili tepkisini dile getirdiği gibi, “zararın neresinden dönülürse kardır”, tarım ve hayvancılık açısından köylerin boşalması kötü, ama yeniden inşası iyi fikir…

Peki, bunu gerçekleştirmek nasıl mümkün olur?

Koyun ve maaş sözüyle şehirlere doluşan bu nüfusu, ki gidip baktığınızda büyük oranda hayatından bezen bu nüfusu yeniden köye yollamak nasıl mümkün olur?

Kuşkusuz altyapı konusunda sağlanan destekler bu yollardan biridir, ancak en önemlilerinden biri de kabul etmek gerekir ki, daha önceki göçün nedenlerini yeniden yaşama ihtimalinin büyük oranda ortadan kalkmasıdır, bunun sağlanmasıdır…

Hem kafalarda, hem de sahada…

Bu sağlandığı oranda geri dönüşler olur, yoksa tekrar göç etme riski karşısında kimse koyun ve maaş için geri gider mi, doğrusu, tartışılır bir konu…

Aslında şehirlere göç eden köylü de, “zararın neresinden dönülürse kardır” noktasında bir ekonomik çıkmazla karşı karşıyadır, köyüne tekrar dönmek isteyenlerin sayısı bu açıdan azımsanmayacak kadar fazladır, ancak köyde tekrar eski sıkıntıları yaşamak istemediği için bir çekimserlik de yok değil.