Bugün Van’da, 2011 yılında meydana gelen birinci depremin yıldönümü; birinci diyorum çünkü aynı yıl Kasım ayında da ikinci bir deprem meydana gelmiş ve bu depremde de aralarında iki gazeteci arkadaşımızın da bulunduğu birçok kişi yaşamını yitirmişti.

Birinci depremde yaşamını yitirenlerin sayısı ve meydana gelen maddi zarar, iki deprem arasındaki şiddet farkı nedeniyle daha ağır olmuştu.
O gün bugündür halen depremin yalarını sarmaya çalışıyoruz. 
Bu iki depremin yaralarını tümden sardığımızı söyleyemeyiz, ancak normalleşme yönünde de epey bir ilerleme sağlandığı da ortada.

Tabi “deprem” dendiğinde aklımıza ilk gelen şey, bu doğal tahribattır, yer sarsıntısıdır, ancak toplumsal yaşamda başka depremler de vardır.
Mesela göç olayı;
Van’a 1990’lı yıllarda, üstelik kısa süre işçinde, çevre il ve ilçelerden yaşanan yoğun göç, yetersiz altyapı ve kısıtlı istihdam kaynakları nedeniyle, şehirde adeta bir deprem etkisi yarattı.
Bir anda artan nüfus, kente ciddi bir barınma ve altyapı sorunu dayattı, bu da gelişigüzel yerleşim yerleri oluşmasına ve gelişi güzel yapılaşmaya gidilmesine ve dolayısıyla şu anda içinden çıkılamaz bir hal alan çarpık kentleşmeye yol açtı. 

Tabi artan nüfus, sadece barınma sorunu dayatmakla kalmadı, bu durum aynı zamanda ciddi bir işsizliğe de yol açtı, istihdam için insanlar gündelik işlere başvururken, göçün ilerleyen günlerde insanlar batı illerinde iş aramak zorunda kaldı.

İşsizlik ise, aileler için sağlık ve eğitim konularında yaşanan sıkıntıları katmerleştirdi, hastalar maddi sıkıntı nedeniyle tedavide zorluklarla karşılaşırken, çocuklar, okul yerine evlerine ekmek yetiştirebilmek için sokakları seçmek zorunda kaldı.

Kısacası, 90’lı yılların hiç hesapta olmayan göç baskını, Van’a depremden daha büyük bir şok yaşattı, o nedenle göç olayını da Van için bir deprem durumu sayabiliriz, ki etkileri halen de devam ediyor.

Şimdi bu iki doğal deprem ile hesapta olmayan göç depremine, şu aralar Türkiye genelinde yaşanan ancak üst üste gelen depremlerden dolayı bir türlü belini doğrultamayan Van için daha da ağır bir faturaya neden olan, ekonomik kriz durumu eklendi.
Bunu da, Van için, “deprem” olarak yorumlayabiliriz. 

Çünkü Edirne’de insanlar bu durumdan bir puan olumsuz etkileniyorsa, Van’da insanlar birkaç puan birden olumsuz etkileniyor.  

Bugün, birinci depremin yıldönümü nedeniyle anmalar gerçekleştirilecek, açıklamalar yapılacak, bu açıdan, depremden sonrasının mutlaka bir muhasebesi yapılacaktır;
Depremin izlerini silmek için, mağduriyetleri ortadan kaldırmak için neler yapıldı, neler yapılamadı, neler yapılacak? diye böyle bir muhasebe yapılacaktır, yapılmalıdır da... 

İşte bu sözünü ettiğimiz muhasebe yapıldığında umarım yetkililer, alışılagelmiş aktarımlar yerine, Van’ın içinde bulunduğu bu özel durumdan yola çıkarak, yani her tür “deprem” durumunu gözeterek, yapılanları, yapılamayanları ve yapılacakları tüm kanıtlarıyla ortaya koyarlar. 

Ki önemli olan da bundan böyle yapılacaklar...
Mutlaka yapılmayanların da bir hesabı olmalıdır ancak daha da önemli olan, bundan böyle yapılacaklar…

Van’ı doğal ve sosyal depremlerin etkisinden kurtarmak, dayanma gücünü artırmak için bundan böyle yapılacaklara çok samimi bir şekilde eğilmek gerekiyor. 

Bir siyasi partimizin dün bir hatırlatması vardı mesela Van’la ilgili; “Cazibe Merkezleri’ne ne oldu?” diye soruyordu, işte bu ve buna benzer projelerin uygulanması konusunda gerçekten de Van’ın çok ihtiyacı olduğu gerçeğini özel olarak gözetmek gerekiyor.  
Çünkü başta da belirttiğim gibi Van’ın hem doğal afetler, hem de sosyal afetler konusunda diğer illerden ayrışan özel biri durumu var. 

O nedenle Van’a özel bir ajanda açılması gerekiyor.